Претседателот Стево Пендаровски се обрати на свечениот предновогодишен прием што за црквите, верските заедници и религиозни групи го приреди Комисијата за односи со верските заедници и религиозни групи.

Почитуван директор на Комисијата за односи со верските заедници,
Ценети претставници на црквите, на верските заедници и религиозните групи,
Драги пријатели,

Чест ми е да ве поздравам на овој свечен предновогодишен прием што го организира Комисијата за односи со верските заедници и религиозните групи.

Вашето присуство сведочи дека различноста кај нас се почитува не само на зборови, туку, конкретно. Соживотот не се гради само со размена на куртоазни пораки и честитки, туку, пред се, низ лични релации и пријателства.

Преку соработката во Меѓурелигискиот совет, преку групата на пријателство помеѓу Македонската православна црква – Охридска архиепископија и Исламската верска заедница, вие на најдобар начин го заштитувате соживотот од провокациите на недобронамерните поединци. Со тоа давате пример за целото македонско општество, како можеме да живееме заедно и покрај нашите разлики во верата и во убедувањата.

Ова е особено важно денес, во време на длабоки кризи и превирања во секоја сфера – економска, еколошка, безбедносна и, најстрашната – вредносна. Имаме криза на доверба во институциите, имаме недоверба меѓу луѓето. Сведоци сме на војни што се водат меѓу народи со различни религии, но, и меѓу народи со иста религија. Совеста на светот е натежната од страдањата на неброени цивилни жртви, на немоќни старци, нејаки жени и деца. Главна специфика на кризното време е стравот, многу повеќе од надежта.

Во етимолошка смисла, зборот криза значи пресвртна точка или носење суд. Кризен е оној момент кога под прашање се става сѐ она што се случувало во минатото и кога се носат егзистенцијални одлуки за иднината. Но, ако кризата не се разреши, таа прераснува во агонија што е продолжено измачување на системот.

Кај нас, во Македонија, агонијата има и свое име. Зборот што најчесто го употребуваат македонските граѓани за да ја опишат состојбата во која се наоѓаат е – безнадежност. Зошто токму безнадежност?

Неодамна, Македонскиот центар за меѓународна соработка ги објави резултатите од истражувањето на јавното мислење, според кое, најголемиот проблем во државата е корупцијата која е еден од главните генератори на сиромаштијата, на социјалната неправда и иселувањето. Имајќи предвид дека македонското општество е високо религиозно, не треба да нè изненади тоа што за 84% од македонските граѓани главниот фактор за ширењето на корупцијата е длабоката морална криза во општеството. Меѓутоа, непријатно изненадува податокот дека наспроти фактот што девет од десет граѓани се декларираат заверници, сепак, секој четврти граѓанин годинава учествувал во некаква коруптивна трансакција на пари, врски или влијание.

Прашањето за секој еден од нас е како да излеземе од агонијата на безнадежноста и како повторно да ја вратиме надежта во македонското општество.

Почитувани,

Верските заедници и религиозните групи се дел од решението на овој горлив проблем. Во една секуларна држава, каква што е нашата, верските заедници ниту можат, ниту пак тоа е нивна задача, да ја санкционираат корупцијата, бидејќи тоа е работа на надлежните државни институции. Но, верските заедници можат да постигнат нешто многу поважно, а тоа е – апелирајќи на совеста и инсистирајќи на личниот интегритет, верските заедници можат да ги развиваат добрите навики во срцата на верниците. Со тоа, можат да создадат критична маса на духовно трансформирани поединци кои ќе го трансформираат духот на општеството и ќе ја направат корупцијата, барем за еден дел од верниците, неприфатлива, па дури и одбивна.

Но, кој е патот до таму?

Пред точно 70 години, тогашниот генерален секретар на Обединетите нации Даг Хамершелд запиша дека „добрината е нешто толку едноставно: секогаш да живееш за другите, никогаш да не ја бараш сопствената корист“. Издигнат на општествено ниво, овој етички принцип може да ни помогне да го вратиме општото добро и јавниот интерес во центарот на нашиот општествен и политички живот.

Добрата вест е дека не почнуваме од нула. Изминативе кризни години, верските заедници, црпејќи од безвременските учења на своите духовни прататковци, го практикуваа овој принцип преку конкретни чекори на солидарност. Примери има безброј: хуманитарната помош за сиромашните, топлите оброци за гладните, негата за болните, грижата за бездомните и бегалците, борбата против неправдата и загадувањето. Секој чин на солидарност, во суштина значи спротивставување на структурните причини за сиромаштијата, нееднаквоста и неправдата. Тоа е слика за тоа какво може да ни биде општеството доколку добрината стане наша врвна вредност.

Но, за да се видат резултатите, потребна е истрајност во истата насока. Бидејќи само оние што сеат семиња на добрина ќе жнеат плодови на доверба, а, услови за тоа, секако, постојат.

Прво, тука се верските права и слободи што им овозможуваат активна општествена улога на верниците и верските заедници. Неодамна, Извештајот на Европската комисија заклучи дека слободата на мисла, на совест и религија не само што се гарантирани во македонскиот устав, туку се спроведуваат и во практика.

Второ, тука е институционалната поддршка од Комисијата за односи со верските заедници и религиозните групи која има незаменлива улога да помага во премостувањето на поделбите во општеството, да бара точки на поврзување и со тоа да ја негува културата на верска толеранција и почитување на религиозната различност.

Комисијата придонесува за градење на соживотот во нашето мултирелигиско општество, вклучително и преку признанието „Вељо Манчевски“ што се доделува во спомен на првиот верски референт на асномска Македонија. Поради сите свои активности и иницијативите за градењето на доверба, државата треба да ѝ дава целосна поддршка на работата на Комисијата.

Трето, тука е дијалогот, и тоа не само меѓу религиозните деноминации, туку и меѓу теистите, атеистите и агностиците. Дијалог кој подразбира конверзација, а не конверзија. Отвореноста на меѓурелигискиот дијалог не нè води нужно кон напуштање на сопствените и прифаќање на различни уверувања, туку, кон подготвеност истите да се разберат и почитуваат. Зошто е важно ова? Затоа што оние коишто имаат цврста увереност во својата сопствена вера, не се чувствуваат загрозени, туку збогатени од различните вери на другите.

Притоа, дијалогот не е цел самиот за себе, туку средство за постигнување на повисоки цели: граѓанско и национално помирување, солидарност кон ранливите, почитување на достоинството на различноста, заштита на природата, борба против корупцијата, тоа се дел од прашањата што нè засегаат сите нас, независно од нашите речигиозни уверувања.

Драги пријатели,

Наместо да се истоштуваме во идеолошките и културни војни, да се сплотиме во напорите да создадеме праведно и хумано општество со јасни морални вертикали. На тој начин не само што ќе ја надминеме агонијата и ќе ја ублажиме кризата, туку и ќе ја вратиме надежта под македонското небо.

Ви благодарам.